Generał Józef Haller - zaślubiny z morzem - Puck

10 luty 1920 - 10 luty 2020

Rocznica 100 lat zaślubin Polski z Morzem Bałtyckim 

Generał Józef Haller - Puck - Władysławowo

Rok 2020 Sejm uchwalił Rokiem Zaślubin Polski z Morzem

10 lutego 1920 roku w Pucku generał Józef Haller dokonał symbolicznego aktu zaślubin Polski z Małym Morzem (Zatoka Pucka) w Pucku, a potem powtórzył zaślubiny z Morzem Bałtyckim we Władysławowie.

Wojciech Kossak - Zaślubiny z morzem

Generał Józef Haller to jeden z najbardziej zasłużonych żołnierzy w polskiej historii wojskowej. W roku 1919 powierzono mu dowództwo Frontu Pomorskiego, który powstał aby przeprowadzić akcję pokojowego i planowanego odzyskania Pomorza, co było zgodne z ustaleniami traktatu wersalskiego. (Pomorze odebrano Polsce podczas rozbiorów). Przejmowanie ziem polskich rozpoczęto 18-go stycznia 1920 roku, kiedy to oddziały 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty przejęły Toruń. Na Pomorze wkroczyła też 15 Dywizja Piechoty. Przejmowanie innych miejscowości od wycofujących się wojsk niemieckich nie obyło się bez problemów, ponieważ wystąpiło kilka prób oporu z użyciem broni i sabotażu, ale ostatecznie 11-go lutego 1920 roku  ostatni niemieccy żołnierze opuścili Gdańsk. Najważniejszym, kulminacyjnym elementem przejmowania ziem pomorskich miały być symboliczne zaślubiny Polski z morzem, którego miał do konać "błękitny generał" Józef Haller (tak nazywano generała od koloru mundurów armii, którą utworzył). 10 lutego 1920 roku w drodze do Pucka - jedynego wówczas polskiego portu - generał Haller zatrzymał się w Wolnym Mieście Gdańsku. Józef Wybicki ofiarował mu dwa platynowe pierścienie, przekazane przez gdańską Polonię. Generał Józef Haller wraz z ministrem spraw wewnętrznych Stanisławem Wojciechowskim oraz nową administracją Województwa Pomorskiego przybył do Pucka.

Zaślubiny z morzem

Na dworcu w Pucku przyozdobionym w polskie flagi, na generała Józefa Hallera czekały tłumy Kaszubów oraz delegacje ludności z pobliskich miast. Był wicepremier Wincenty Witos, marszałek Maciej Rataj oraz Król Kaszubów Antoni Abraham. Oczekiwały generała pododdziały wszystkich rodzajów broni ze sztandarami i orkiestrami. Po przybyciu do Pucka, generał Haller dosiadł konia i konno wjechał do wody Zatoki Puckiej - zwanej przez Kaszubów Małym Morzem. 

Generał Haller do zgromadzonych powiedział: 

"Oto dzisiaj dzień czci i chwały! Jest on dniem wolności, bo rozpostarł skrzydła Orzeł Biały nie tylko nad ziemiami polskimi, ale i nad morzem polskim. Naród czuje, że go już nie dusi hydra, która dotychczas okręcała mu szyję i piersi. Teraz wolne przed nami światy i wolne kraje. Żeglarz polski będzie mógł dzisiaj wszędzie dotrzeć pod znakiem Białego Orła, cały świat stoi mu otworem".

Zdjęcie archiwalne - Puck 10 luty 1920 - Zaślubiny z Morzem (foto PAP/CAF)

Po przemówieniu duchowni dokonali poświęcenia bandery morskiej Polski, która wśród huku powitalnych salw armatnich i przy dźwiękach hymnu narodowego została wciągnięta na maszt. Żołnierze oddali honory, a chorążowie pochylili sztandary ku falom morskim, zanurzając je częściowo na znak powitania morza. Po tej ceremonii gen. Haller wjechał konno do wody i wrzucił w fale jeden z wręczonych mu platynowych pierścieni. Drugi założył sobie na palec. Zatoka była zamarznięta, toteż nie obyło się bez problemów, bo rzucony przez generała pierścień - zatrzymał się na lodzie i dzięki pułkownikowi Skrzyńskiemu, który podjechał konno do generała - lód się załamał i pierścień zatonął. Dzięki temu uroczystość zaślubin została w pełni zakończona. Podczas ceremonii jedynymi żołnierzami, którzy wjechali konno z brzegu do wody, byli Józef Haller i Władysław Zakrzewski. Po uroczystej mszy duchowni poświęcili Polską Banderę, którą porucznik marynarki Eugeniusz Pławski i starszy marynarz Florian Napierała przy huku 21 salw armatnich wciągnęli na maszt. Był to znak objęcia przez Polskę Marynarkę Wojenną wachty na Bałtyku. W imieniu dotychczasowych strażników Wybrzeża, kaszubski rybak - szyper Jakub Myślisz, przekazał symbolicznie straż w ręce polskiego marynarza. W Rewie na dziesięciu szkutach wciągnięto polskie bandery, jako początek Polskiej Marynarki Handlowej.

Generał Haller o ceremonii zaślubin:

"Po Mszy św. jeszcze przejechałem przed frontem oddziałów ustawionych wzdłuż wybrzeża. Na prawym skrzydle stał 1-szy pułk Ułanów Krechowieckich. Przeglądałem wojsko przy dźwiękach hymnu narodowego i salucie armatnim wjeżdżając przytem w wodę morza częściowo zamarzniętego: lód łamał się pod nogami końskimi. Na samym wybrzeżu na pięknie wybudowanym postumencie drewnianym stał stary strażnik polskiego morza - kaszubski rybak, w stroju rybackim z wiosłem na ramieniu i młody marynarz nowej wojennej marynarki polskiej. Na mój znak została podniesiona bandera wojenna, która uroczyście wzniosła się na maszt przy salutach armatnich i dźwięku hymnu narodowego; wszystkie oddziały wraz z całą ludnością, oddały honory z odkrytymi głowami; a radosne łzy błyszczały w oczach. Po uciszeniu przemówiłem krótko (...) Pamiętam jak pierścień potoczył się po tafli lodu by wnet zniknąć w morzu. Wyrwało się kilku młodych rybaków chcących go uchwycić, a gdy powracali - na moje zapytanie czy chwycili go - odpowiedzieli „nie pan generał, ale będziemy go mieli w Szczecinie”."

Pamiątka zaślubin

Na pamiątkę uroczystych zaślubin dokonano poświęcenia i wbicia w morze słupa z wyrytym od strony morza orłem Jagiellonów, a od strony lądu napisem: "Roku Pańskiego 1920, 10 lutego Wojsko Polskie z generałem Józefem Hallerem na czele objęło na wieczyste posiadanie polskie morze". Delegacja Sejmu rzuciła w fale morskie wieniec z szarfą z napisem: "Robotnicy polscy witają polskie morze". Na zakończenie uroczystości podpisany został przez najważniejsze osobistości akt erekcyjny zaślubin Polski z morzem. 10 lutego Polska objęła 140 kilometrów wybrzeża morskiego wraz z Mierzeją Helską.

Drugie zaślubiny z morzem

Po uroczystości w Pucku generała Hallera zaproszono do Władysławowa, aby tam dokonać drugich zaślubin z morzem. Generał Haller wsiadł na pokład kutra Stella Maris (Gwiazda Morza) i dokonał drugiego, ale już pełnomorskiego symbolicznego aktu zaślubin. Było to bardzo wyjątkowe przeżycie, ponieważ po raz pierwszy od odzyskania niepodległości jednostka pod biało-czerwona banderą, z polskimi oficerami na pokładzie, pływała po polskim morzu.

Pomnik Generała Józefa Hallera w Pucku nad Zatoką Pucką

Upamiętnienie

• Na brzegu odsłonięto i poświęcono pamiątkowy słup, na którym umieszczono wizerunek orła Jagiellonów, datę wydarzenia oraz napis: "Roku Pańskiego 1920, 10 lutego Wojsko Polskie z generałem Józefem Hallerem na czele objęło na wieczne posiadanie polskie morze."
• Na pamiątkę tamtych wydarzeń, w puckim porcie rybackim znajduje się pamiątkowy słup przypominający akt zaślubin (jest to replika zniszczonego przez hitlerowców oryginału). Od 1995 roku Liga Morska nadaje repliki pierścienia za wybitne zasługi na rzecz gospodarki i kultury morskiej. 
• Wojciech Kossak zainspirowany tym wydarzeniem namalował obraz Zaślubiny Polski z Bałtykiem.
• Uchwałą Sejmu RP VIII kadencji z 16 października 2019 rok 2020 został ustanowiony Rokiem Zaślubin Polski z Morzem w Pucku.

© Wszelkie prawa do publikacji zastrzeżone przez: polska-refleksje@blogspot.com