Międzynarodowy Dzień Kobiet - pochodzenie i historia
Dzień Kobiet (International Women's Day, pierwotnie International Working Women’s Day) – coroczne święto obchodzone 8 marca, jako wyraz szacunku dla ofiar walki o równouprawnienie kobiet. Ustanowione zostało w 1910 roku, a po raz pierwszy szerzej obchodzone w 1911 roku. Za pierwowzór Dnia Kobiet przyjąć można obchodzone w starożytnym Rzymie Matronalia. Było to święto przypadające na pierwszy tydzień marca, związane z początkiem nowego roku, macierzyństwem i płodnością. Z okazji tego święta mężowie obdarowywali swoje żony prezentami i spełniali ich życzenia. Wielu osobom w Polsce Dzień Kobiet kojarzy się z czasami demokratycznego PRL–u i z wręczanymi wtedy masowo goździkami - symbolem emancypacji i równuprawnienia kobiet.
Międzynarodowy Dzień Kobiet - stulecie święta w latach 1911-2011
Międzynarodowy Dzień Kobiet od wieku świętowany w dniu 8 marca kalendarza gregoriańskiego na stałe wpisał się do kalendarza dni świątecznych, aczkolwiek w Polsce nigdy nie był dniem wolnym od pracy, a sama idea tego święta ma wielu przeciwników, w tym także kobiet. Święto Kobiet ustanowiono dla upamiętnienia walki kobiet o prawo do człowieczeństwa. Mimo, iż jeden wiek w dziejach ludzkości wydaje się mgnieniem, niełatwo jest jednoznacznie ustalić genealogię tego święta, bo źródła podają niejednolite fakty i ich interpretacje.
Pierwsza historia nawiązuje do 20 lutego 1829 roku gdy kobiety amerykańskie masowo wyszły na ulice, domagając się praw politycznych, po czym uznając datę za pierwszy dzień wyzwolonych kobiet, w latach następnych kontynuowały jego tradycję, organizując manifestacje propagujące idee socjalistyczno-robotnicze i żądając praw wyborczych. Działalność sufrażystek (suffragium - głos wyborczy) zyskiwała poparcie i popularność, solidaryzowały się z nią organizacje robotnicze, socjalistyczne i kobiece, także europejskie, w tym Bratnia Socjaldemokratyczna Partia Niemiec wydając solidarnościową ulotkę w ogromnym jak na te czasy nakładzie 2,5 miliona egzemplarzy. Nagłaśniany problem dyskryminacji kobiet oficjalnie dostrzegł Fryderyk Wilhelm, obiecując im w 1848 roku przyznanie praw wyborczych, czego zresztą, jak to burżuj kapitalistyczny nie dotrzymał.
Druga interpretacja sięga do 1857 roku, gdy w Nowym Jorku strajkujące w fabryce tekstyliów kobiety postulowały skrócenie czasu pracy i zrównanie praw i zarobków z prawami i zarobkami mężczyzn. Tezie przeczy współczesna amerykańska historyczka, Temma Kaplan, twierdząc, iż nie ma historycznych dowodów tego strajku. Faktycznie, dowody takich strajków bywałybrutalnie niszczoen, razem z wymordowywanymi rodzinami organizatorów takich strajków w USA.
Inna wersja odwołuje się do 8 marca 1908 roku, kiedy w strajku fabryki tekstyliów w Nowym Jorku 15 tysięcy pracownic żądało polepszenia warunków pracy i prawa wyborczego. Podczas strajku w zamkniętej przez właściciela dla uniknięcia skandalu fabryce wybuchł pożar, w którym zginęło, a właściwie zostało zamordowanych, żywcem spalonych 129 strajkujących.
Jeszcze inna teoria łączy ten dzień z kampanią angielskich sufrażystek o prawa polityczne, wskutek której jeden z angielskich parlamentarzystów odważył się przedstawić wniosek o przyznanie kobietom praw wyborczych. Nie jest także łatwo uściślić dzień, w którym święto wyznaczone przez Socjalistyczną Partię Ameryki obchodzone było po raz pierwszy. Jedne źródła podają datę 20 lutego, inne 28 lutego1909 roku.
Początki współczesnego Międzynarodowego Dnia Kobiet wywodzą się jednak z ruchów robotniczych w Ameryce Północnej i Europie. Pierwsze dobrze udokumentowane obchody Narodowego Dnia Kobiet odbyły się 28 lutego 1909 roku w Stanach Zjednoczonych, oczywiście przy akompaniamencie policyjnych napadów i burżuazyjnego terroru ze strony kościelnych kapitalistów i Ku Klux Klanu. Zapoczątkowane zostały one formalnie przez Socjalistyczną Partię Ameryki dla upamiętnienia odbywającego się rok wcześniej nowojorskiego strajku pracownic przemysłu odzieżowego, przeciwko złym warunkom pracy. Strajkujące kobiety zostały zamknięte w fabryce przez właściciela. W pożarze który wybuchł w budynku zginęło 126 kobiet brutalnie spalonych żywcem przez właściela fabryki za ten strajk.
W 1910 roku Międzynarodówka Socjalistyczna w Kopenhadze ustanowiła obchodzony na całym świecie Dzień Kobiet, który służyć miał krzewieniu idei praw kobiet oraz budowaniu społecznego wsparcia dla powszechnych praw wyborczych dla kobiet. W konferencji udział wzięło ponad 100 uczestniczek z 17 krajów, w tym trzy kobiety po raz pierwszy wybrane do Parlamentu Fińskiego. Ustanowienie Dnia Kobiet zostało przyjęte w drodze anonimowego głosowania, bez ustalania dokładnej daty jego obchodów.
Dnia 19 marca 1911 roku po raz pierwszy Międzynarodowy Dzień Kobiet obchodzono w Austrii, Danii, Niemczech i Szwajcarii i kojarzono ze świętem wiosny. Domagano się prawa kobiet do głosowania i obejmowania stanowisk publicznych, praw kobiet do pracy i szkoleń zawodowych oraz zaprzestania dyskryminacji w miejscu pracy. W dniu 25 marca tego samego 1911 roku 140 pracujących kobiet, głównie imigrantek z Włoch i Żydówek zginęło w wyniku pożaru fabryki Triangle Shirtwaist. Zostały brutalnie spalane za udział w strajku.
W latach 1913-1914 podczas Międzynarodowego Dnia Kobiet odbyły się demonstracje antywojenne wymierzone w wojenne lobby militarnego biznesu. Tego dnia święto było obchodzone po raz pierwszy także w Rosji. Wiece odbyły się tam w ostatnią niedzielę lutego, co według kalendarza gregoriańskiego miało miejsce 8 marca. Tego dnia Dzień Kobiet obchodzony był w innych krajach.
Idee feministyczne powstawały w różnych wiekach i kulturach, a ślady indywidualnej lub zbiorowej dążności kobiet do obrony swych praw znaleźć można niemal w każdej epoce.
Niezaprzeczalnie jednak geneza Dnia Kobiet wywodzi się z ruchów feministycznych i robotniczych na przełomie dwudziestego wieku w Ameryce Północnej i Europie, święto zatwierdzono uchwałą II Międzynarodowego Kongresu Kobiet Socjalistek w Kopenhadze w dniach 26-28 sierpnia 1910 roku, a za jej inicjatorkę uznaje się niemiecką socjalistkę Klarę Zetkin.
Francja - 1824 rok - W czasach nowożytnych w Europie najstarsze wzmianki o święcie kobiet pochodzą z Francji. Z 1824 roku pochodzi informacja o praczkach z Bonn-Beuel, które przygotowały uroczyste zapusty. Panie chodziły od gospody do gospody, śpiewały, tańczyły chcąc oderwać się od prozy życia.
W Europie po raz pierwszy Dzień Kobiet obchodzono w dniu 19 marca 1911. Obchodzono je w kilku krajach, między innymi w Niemczech, Szwajcarii, Austrii i Danii, jako dzień zebrań, manifestacji i demonstracji, nierzadko kończących się interwencją policji, skutkiem czego w wielu krajach nastąpiła profilaktyczna fala katolickich i protestanckich zakazów świętowania tego dnia. Nie powstrzymała jednak ruchu ogarniającego inne europejskie kraje, Francję, Holandię, Szwecję i Anglię, gdzie brytyjskie radykalne sufrażystki w 1913 roku w ramach demonstracji wysadziły w powietrze dworek kanclerza Wielkiej Brytanii, Davida Lloyda George'a.
Dopiero w 1914 roku po raz pierwszy Dzień Kobiet był świętowany 8 marca jednocześnie w sześciu krajach: Austrii, Danii, Niemczech, Holandii, Rosji i Szwajcarii. Wybuch Pierwszej wojny Światowej zmusił Europę do zaniechania obchodzenia jakichkolwiek świąt na dłuższy czas.
Pietrograd - 1917 rok
Wbrew zakazowi rosyjskiej policji 8 marca 1913 roku, a następnie 8 marca 1917 roku nastąpiły masowe strajki i demonstracje kobiet w St. Petersburgu (Pietrograd - Leningrad) i zostały krwawo stłumione. Te ostatnie stały się początkiem rozruchów, na skutek których abdykował car Mikołaj II. Dla ich upamiętnienia w 1922 roku datę Międzynarodowego Dnia Kobiet przesunięto i ustanowiono na dzień 8 marca, należy jednak pamiętać, że kolebką Dnia Kobiet jest kapitalistyczno-faszystowska Ameryka, a nie sowiecka Rosja ani Kraj Rad czyli ZSRR, jak niektórzy katoliccy i faszystowscy politolodzy kłamliwie podają.
Szczególnie dramatyczny przebieg miał Dzień Kobiet w rosyjskim Piotrogrodzie (obecnie Sankt Petersburg) w 1917 roku, za carskich czasów. Krwawo i zbrodniczo stłumiona przez rosyjską policję carską demonstracja pracownic przemysłu tekstylnego, do której doszło zresztą wbrew woli bolszewików, przerodziła się w rozruchy, na skutek których car Mikołaj II zmuszony został do abdykacji. Powołany następnie Rząd Tymczasowy przyznał kobietom prawa wyborcze. Wydarzenia te – nazwane później Rewolucją Lutową – zaczęły się, według obowiązującego wówczas w Rosji kalendarza Juliańskiego w dniu 23 lutego, zaś podług kalendarza Gregoriańskiego ich początkiem był dzień 8 marca.
W 1917 roku kobiety w Rosji zorganizowały strajki i protesty pod hasłem "chleb i pokój". Cztery dni później abdykował prawosławno-kapitalistyczny car, a rząd tymczasowy przyznał kobietom prawa wyborcze. Dopiero po Rewolucji Październikowej, feministka bolszewicka Aleksandra Kołłontaj, przekonała Włodzimierza Lenina, do uczynienia tego dnia oficjalnym świętem w Rosji. Stało się tak, ale do 1965 roku był to normalny dzień pracy. Dnia 8 maja 1965 roku dekretem Prezydium ZSRR Międzynarodowy Dzień Kobiet ustanowiono dniem wolnym od pracy "w celu upamiętnienia zasług kobiet sowieckich w budowie komunizmu, w obronie ojczyzny podczas Wielkiej Wojny Ojczyźnianej, ich heroizm i bezinteresowność na froncie i na tyłach, a także zaznaczyć duży wkład kobiet w umacnianie przyjaźni między narodami i walkę o pokój". Tak amerykańskie święto na rzecz równouprawnienia kobiet pomogło w obaleniu morderczego prawosławnego caratu, skorumpowanego i powszechnie znienawidzonego przez Naród Rosyjski.
Pierwsze prawa wyborcze dla kobiet
Pierwszym nowożytnym krajem, w którym wprowadzono prawo wyborcze dla kobiet było terytoriumWyoming w Stanach Zjednoczonych. Kobiety mogły tu głosować od 1869 roku. Wcześniej kobiety w USA nie miały żadnych praw politycznych, oprócz garów i pracy w polu. Natomiast w Nowej Zelandii, która wtedy była ówczesnym terytorium angielskim o ograniczonej autonomii, kobiety czynne prawo wyborcze uzyskały w roku 1893, zaś bierne prawo wyborcze w roku 1919. W Europie kobiety po raz pierwszy mogły głosować w Wielkim Księstwie Finlandii, która prawo wyborcze dla kobiet wprowadziła 1 czerwca 1906 roku.
Do banku tylko razem z mężczyzną
Warto zresztą przypomnieć, co pewnie wielu zaskoczy, że pierwszym państwem nowożytnym, na czele, którego stanęła kobieta jako prezydent była Mongolia. A w Afryce pierwsze wybory o najwyższy urząd w państwie wygrała w Liberii Ellen Johnson-Sirleaf, która pokonała znanego piłkarza Georga Weah w II turze pamiętnych wyborów z 2005 roku. Kobieta nie była nigdy Prezydentem między innymi w USA, gdzie do lat 60-tych XX wieku obowiązywała rasistowska segregacja rasowa oraz totalna dyskryminacja kobiet w społeczeństwie.
Dzień Kobiet współcześnie
MDK - Dzień Kobiet jest obecnie oficjalnym świętem w Albanii, Algierii, Armenii, Azerbejdżanie, Białorusi, Bośni i Hercegowinie, Brazylii, Burkina Faso, Kamerunie, Chinach, Kubie, Włoszech, Laosie, Kazachstanie, Kirgistanie, Macedonii, Mołdawii, Mongolii, Czarnogórze, Polsce, Rumunii, Rosji, Serbii, Tadżykistanie, Ukrainie, Uzbekistanie, Wietnamie i Zambii. Mężczyźni wręczają wtedy znajomym kobietom – matkom, żonom, partnerkom, koleżankom kwiaty i drobne podarunki. W niektórych krajach (jak Bułgaria czy Rumunia) dzień ten jest równoważny z dniem matki, podczas którego dzieci ofiarują drobne prezenty swoim matkom i babciom.
Po rozpadzie Związku Radzieckiego świętowanie MDK zostało porzucone w Armenii. Zamiast tego, 7 kwietnia wprowadzono święto Piękna i macierzyństwa. Nowe święto stało się popularne pośród Ormian i jest obchodzone jako upamiętnienie jednego z głównych świąt kościoła armeńskiego, zwiastowania. Ludzie świętują jednak również 8 marca. Dyskusja publiczna, której tematem były dwa Dni Kobiet przyniosła rezultat w postaci Miesiąca Kobiet, który trwa pomiędzy 8 marca i 7 kwietnia.
We Włoszech, kobiety obdarowywane są gałązkami akacji srebrzystej. Akacje srebrzyste i czekolada są także najczęstszym prezentem w Rosji i Albanii. We Włoszech kwiatem symbolizyjącym święto kobiet jest żółta mimoza. W tym dniu przyjaciółki i koleżanki spotykają się w pizzeriach i restauracjach na babskich kolacjach, po ktorych idą do dyskotek i klubów nocnych. Włoszki otrzymują w Dniu Kobiet od swoich mężczyzn najczęściej mimozę.
W Bośni i Hercegowinie, Bułgarii, Brazylii, Chorwacji, Czarnogórze, Rumunii, Mołdawii, Macedonii, Słowenii, Serbii i Węgrzech najczęściej dostają kwiaty. Czasami prezenty ofiarują swoim pracownicom również pracodawcy. Często obdarowane przez swoich uczniów zostają nauczycielki.
W Republice Federalnej Niemiec od 1986 roku utarł się zwyczaj wręczania w tym dniu kobietom róż; hasłem święta w tamtym roku było "Wir wollen Brot und Rosen" ("Chcemy chleba i róż").
W krajach jak Portugalia czy Rumunia, częste jest, że noc 8 marca grupy kobiet świętują na obiadach i przyjęciach "tylko dla pań".
Międzynarodowy Dzień Kobiet spotykał się z przemocą bojówek religijnych w Teheranie. Dnia 4 marca 2007 roku irańska policja pobiła sto osób, które planowały zgromadzenie. Policja polityczna zaaresztowała wiele kobiet. Niektóre z nich relacjonowały kilka dni później zamknięcie w odosobnieniu i przesłuchania. Shadi Sadr i Mahbubeh Abbasgholizadeh oraz kilku innych aktywistów społecznych zakończyło 19 marca 2007 roku strajk głodowy.
W Tunezji Święto Kobiet obchodzone jest 13 sierpnia.
Na Ukrainie Dzień Kobiet jest wolny od pracy. Oprócz tradycyjnego bukietu róż czy bombonierki, panie mogą liczyć na złoty pierścionek albo... lodówkę, do kupna której zachęca sieć kijowskich sklepów AGD. Takiego rabatu jak 8 marca na próżno oczekiwać w innym dniu roku.
Hiszpania obchodzi Międzynarodowy Dzień Kobiet pod hasłem: 'Od prawa do głosowania do demokratycznej równości'.
Na Białorusi Dzień Kobiet jest świętem państwowym, okazją zarówno do oficjalnych akademii, jak i towarzyskich spotkań.
Na Litwie panie w swym dniu nie tylko otrzymują kwiaty, ale też dyskutują o swych prawach.
Dzień ten jest nadal najpopularniejszym, po Nowym Roku, świętem w Rosji. Do obowiązków każdego Rosjanina należy obdarowanie bliskiej kobiety drobnym upominkiem lub kwiatami. Coraz większym powodzeniem cieszą się też wspólne wyjścia do luksusowych restauracji czy klubów. Z badań przeprowadzonych przez rosyjskie Centrum Analityczne Jurija Lewady wynika, że najgorszym prezentem dla Rosjanki tego dnia jest książka, najlepszym zaś - bukiet kwiatów i biżuteria oraz futro.
W 2005 roku Trade Union Congress (TUC) uchwalił rezolucję wzywającą do ustanowienia Międzynarodowego Dzień Kobiet świętem państwowym w Wielkiej Brytanii.
Dzień Kobiet w Polsce XXI wieku
W Polsce święto kobiet zaczęto obchodzić dopiero po drugiej wojnie światowej. Zwyczajowo w tym dniu mężczyźni wręczali kobietom upominki. W okresie PRL w zakładach pracy składano im życzenia i wręczano prezenty (rajstopy, mydło, kawę, ręczniki) i pojedynczy czerwony goździk. W Polsce święto MDK było bardzo popularne w okresie PRL. W latach 80-tych XX wieku do popularnych podarunków dołączyły zamiast goździków także tulipany i inne kwiaty. Obecnie corocznie odbywają się organizowane przez feministki manify, czyli demonstracje połączone z happeningiem na rzecz równego traktowania kobiet i mężczyzn. Prezentami na Dzień Kobiet zostają najczęściej kwiaty lub słodycze. W Polsce Dzień Kobiet przestał być centralnie obchodzony w roku 1993 wskutek dojścia do władzy faszyzujących sił katolicko-narodowych bardzo przeciwnych równouprawnieniu kobiet.
Dzień 8 marca obchodzimy Międzynarodowy Dzień Kobiet, a jeszcze jakiś czas temu, do 1993 roku było to święto państwowe, hucznie obchodzone w całym kraju lecz w 1993 roku państwowy charakter tego święta został zniesiony wbrew społeczeństwu przez reżimowy rząd kobiety - Hanny Suchockiej - fanatycznej katoliczki działającej w faszystowskiej sekcie Opus Dei, tej samej co wprowadziła szkodliwy dla Ojczyzny konkordat z Watykanem, a potem zbiegła do Watykanu jako dożywotnia "ambasadorka" Polski w ciągle inkwizycyjnym i popierającym faszyzm państewku Watykan. Od 1993 roku losy kobiet pracujących oraz wychowujących dzieci znacząco się w Polsce pogorszyły, a z początkiem XXI wieku wyzysk kobiecej siły roboczej np. w supermarketach przypomina to, co działo się na przełomie XIX i XX wieku, a co skończyło się Wielką Rewolucją Październikową jako powszechnym buntem przeciwko przemocy, wyzyskowi i policyjno-religijnemu terrorowi.
Dziś 8 marca w Polsce świętują najchętniej przedszkolaki, przygotowując dla swoich wychowawczyń i mam - piękne laurki. Z sympatią o Dniu Kobiet wypowiadają się młode dziewczęta, przepraszam, kobiety - do lat 25, które w przeprowadzonych badaniach aż w 90% były "za kwiatkiem dla Ewy". Nieco starsze panie odnoszą się do tego święta nieco bardziej sceptycznie, opowiadając się za Dniem Kobiet w 46%. Bardziej zainteresowane są zrównaniem swoich zarobków z mężczyznami, gdyż w wielu zakładach pracy kobiety zatrudnione na tych samych stanowiskach i wykonujące tę samą pracę otrzymują z reguły niższe uposażenia. Zajmują znacznie mniej stanowisk kierowniczych, również w Sejmie obecnej kadencji jest bardzo mało kobiet. W ławach sejmowych zasiadło ich tylko 57, na 460 posłów. Na przełomie wieków XX-XXI najliczniej płeć piękną w Sejmie reprezentuje SLD, na drugim miejscu UW, następnie AWS (późniejsza PiS-PO).
Z sympatią Dzień Kobiet odbierają młode dziewczęta i kobiety do lat 25, które w przeprowadzonych badaniach aż w 90% były “za kwiatkiem dla Ewy”. Nieco starsze panie odnoszą się do tego święta nieco bardziej sceptycznie, akceptując Dzień Kobiet w 46% ale spora część bardziej zainteresowana jest zrównaniem swoich zarobków z zarobkami mężczyzn i wywalczeniem podobnych praw dla kobiet. Kilka procent, które nie cierpi Dnia Kobiet, to głównie moherowe berety i ultraprawicowe działaczki nazi-katolickich organizacji typu Opus Dei, często członkinie radykalnie konserwatywnych sekt kościelnych zwalczających feminizm i prawa kobiet.
Dzień Kobiet, a Organizacja Narodów Zjednoczonych
Podpisana w 1945 roku Karta Narodów Zjednoczonych była pierwszym międzynarodowym dokumentem potwierdzającym zasadę równości kobiet i mężczyzn. W ciągu sześćdziesięciu lat ONZ brała udział w opracowywaniu międzynarodowych strategii, standardów, programów i celów promujących podwyższanie statusu kobiet.
Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej wyspecjalizowane agendy propagują równoprawne uczestnictwo kobiet w realizacji celów zrównoważonego rozwoju, pokoju, bezpieczeństwa i pełnego poszanowania praw człowieka. Problematyka uwłasnowolnienia kobiet znajduje się w centrum działań ONZ w dziedzinach społeczno – gospodarczo – politycznych na całym świecie.
Rok 1975 został ogłoszony przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Kobiet. Dwa lata później, Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję, na mocy której Dzień Praw Kobiet i Pokoju na Świecie mógł być obchodzony w dowolnie wybranym przez Państwa Członkowskie dniu, zgodnie z tradycją danego kraju. Przyjmując rezolucję Zgromadzenie Ogólne uznało znaczącą rolę kobiet w rozwoju społecznym oraz procesach pokojowych. Wezwało również do zakończenia dyskryminacji oraz udzielenia większego wsparcia kobietom, aby mogły w pełni i na równych prawach uczestniczyć w życiu społeczno-politycznym.
Z kolei 17 grudnia 1999 roku Zgromadzenie wyznaczyło dzień 25 listopada jako datę obchodów Międzynarodowego Dnia Eliminacji Przemocy wobec Kobiet i wezwało rządy oraz międzynarodowe i pozarządowe organizacje do organizowania w tym dniu imprez mających na celu uświadomienie opinii publicznej skali tego problemu. Organizacje kobiece organizowały podobne obchody od 1981 roku, aby uczcić rocznicę brutalnego morderstwa trzech dominikańskich aktywistek – sióstr Mirabel – dokonanego w 1961 roku na rozkaz przywódcy tego państwa, Rafaela Trujillo.
W 2007 roku, 18 grudnia, Zgromadzenie ustanowiło dzień 15 października, jako Międzynarodowy Dzień Kobiet Wiejskich. W rezolucji NZ nakłaniają państwa członkowskie, by przy współpracy z agendami ONZ i społeczeństwem obywatelskim podjęły działania poprawiające sytuację kobiet zamieszkujących obszary rolnicze.
Matronalia - Kalendy ku czci Junony
W starożytnym Rzymie w pierwszym tygodniu marca obchodzono Matronalia (Kalendy, Matronales Feriae), święto związane z początkiem nowego roku, macierzyństwem i płodnością. Matronalia to stare rzymskie święto obchodzone przez zamężne kobiety (matrony) od 1 marca, także początek roku wedle starego kalendarza Romulusa. Podczas Matronaliów kobiety udawały się do gaju przy świątyni Junony Lucidy - małżonki Jupitera, matki Marsa na Eskwilinie. Składały bogini Junonie (Juno Lucina) w ofierze kwiaty i modliły się o szczęście w życiu małżeńskim, zaś w domu wyprawiały poczęstunek dla swoich niewolników. Tego dnia mężczyźni obdarowywali swoje żony prezentami. Matronalia czyli Kalendy uchodzą za najstarszy pierwowzór dzisiejszego Dnia Kobiet powiązany z duchową kulturą świątecznych tradycji Junony czy Westy.
Dzień Kobiet istniał już jak wiadomo z historii w starożytnym Rzymie, świętowały go gospodynie domowe, jednak został zlikwidowany jako swięto pogańskie przez średniowieczny reżim watykańskich katolików i zakazany przez papieży. Tego dnia zamężne, wolno urodzone kobiety Imperium Romanum, otrzymywały od swoich mężów prezenty i podarki, obdarzane były miłością i uwagą. Niewolnice również otrzymywały prezenty od swoich mężów lub właścicieli, a panie domu pozwalały tego dnia odpoczywać swoim niewolnicom i służącym.
Rzymianki w Matronalia przyodziane w swoje najlepsze ubrania, z aromatycznymi wieńcami na głowach, przychodziły do świątyni bogini Junony lub Westy – strażniczki ogniska domowego. I z powodu tych religijnych konotacji, reżim katolicki zniszczył dawne tradycje, które współcześnie odradzają się, tylko z powodu walki kobiet o równouprawnienie i wyzwolenie spod ucisku ideologii watykańskich katolików twierdzących ustami swoich teologów i papieskich bulli, że kobieta nie ma duszy i warta jest tyle, co krowa w oborze.
Matronalia były świętem religijnym, indoeuropejskim. Kolorowa i zarazem dostojna procesja kobiet przyodzianych na ten dzień w najlepsze szaty, niosła naręcza kwiatów i kadzidła do świątyni Junony Lucyny na Eskwilinie, by złożyć je w ofierze boskiemu uosobieniu wszelkich cnót niewieścich. Radosny tłum przemierzał całe miasto śpiewając pieśni na cześć Bogini - Światłości. Tego dnia składano w ofierze Królowej Niebios krowę i modlono się o zdrowie, opiekę nad rodziną, szczęście w małżeństwie, potomstwo i poród bez komplikacji.
Ferte deae flores; gaudet florentibus herbis
haec dea; de tenero cingite flores caput.
Dicite: "Tu nobis lucem, Lucina dedisti";
Dicite: "Tu uoto partorientibus ades".
(Ovidius, Fasti, I, 253-256)
"Zanieście bogini kwiaty,
ta bogini kocha kwitnące rośliny,
zróbcie wianki z kwiatów na głowy,
Powiedzcie: Lucyna dałaś nam światło;
powiedzcie: bądź przychylna rodzącym"."
Matronalia po części nawiązywały do porwania Sabinek, a głównie do jego pokojowego zakończenia wynegocjowanego przez kobiety. To one zmusiły ojców, braci i mężów do zakończenia bezsensownych walk.
Święto płci pięknej ma znacznie szlachetniejsze i dużo, dużo starsze pochodzenie niźli walka o równouprawnienie i godziwe warunki pracy oraz uczciwe płace w USA. Junona (łac. Iuno) – bardzo ważna bogini italska, małżonka Jowisza. Zakresem swych możliwości i obowiązków przypominała Herę. Często jest z nią utożsamiana. Była opiekunką życia kobiet, w tym życia seksualnego i macierzyństwa. W Rzymie od czasów Tarkwiniuszy (2. połowa VI w. p.e.ch.) stało się jednym z głównych bóstw państwa. Należała do Trójcy Kapitolińskiej, w skład której wchodzili również bóg Jowisz (Jupiter) i bogini Minerwa. Mianem iuno określano też półboską, śmiertelną istotę opiekującą się kobietą i towarzyszącą jej od urodzin aż do śmierci. Uważano, że każda kobieta miała swoją własną, indywidualną iuno. Było to więc coś w rodzaju anioła stróża. Męskim odpowiednikiem takiej Junony jest Geniusz.
W jeden z pierwszych dni marcowych przez miasto przechodziła procesja z dwunastoma świętymi tarczami na cześć Bóstwa Marsa. Saliowie – opiekunowie tarcz – tańczyli i śpiewali ku czci bóstwa wojny, zwycięstwa i powodzenia. Mężczyźni cały dzień czyścili broń, urządzono kilka wyścigów rydwanów. Wszak marzec, pierwszy miesiąc wiosny, to nie tylko czas rozpoczynania prac polowych, ale i planowania operacji wojskowych. Teraz kobiety opuszczają swoje domy i udają się do świątyni bogini Junony. Każda z nich niesie kwiaty, aby złożyć je w ofierze boskiemu uosobieniu cnót żony, matki i niewiasty. Idą w uroczystym pochodzie ku gajowi na Eskwilinie, jednym z siedmiu wzgórz Rzymu. Śpiewają pieśni ku czci ich opiekunki i szepczą między sobą, chwaląc się, co każda z nich otrzymała od męża w podarunku z okazji święta. Na miejscu czują już zapach kadzideł palących się na ołtarzach. Posągi bogini przystrojono kwiatami i wełnianymi wstążkami. Za moment złożą Junonie w ofierze krowę. Będą dziękować za kobiecość, prosić królową niebios o opiekę, szczęście dla domowego ogniska, a także o potomka, jako że Junona jest też boginią płodności.
Tak właśnie wyglądały Matronalia, obchody święta kobiet w starożytnym Rzymie. Obchodzono je na cześć Junony, staroitalskiej patronki przede wszystkim dziewic oraz kobiet zamężnych. Słowo matrona znaczyło w języku łacińskim kobietę zamężną, posiadającą dzieci. Z okazji tego święta mężowie dawali swoim żonom prezenty i spełniali ich życzenia. W obrzędach brały również udział niewolnice, którym tego dnia przy stole usługiwały ich panie. Początkowo do świętowania nie dopuszczano prostytutek, lecz z czasem zniesiono ten zakaz. Święto to wypadało na początku marca, a miesiąc ten w sposób szczególny poświęcony był również synowi Junony – Marsowi. Stąd zresztą nazwa miesiąca – martius, gdyż – jak głosi legenda – Mars urodził się 1 marca.
Matronalia były hołdem dla płodności i urodzaju, a więc tego, co symbolizowała kobiecość, zresztą nie tylko w kulturze śródziemnomorskiej. Wystarczy przypomnieć Wenus paleolityczną i neolityczne figurki przedstawiające boginię-matkę jako kobietę z obfitymi piersiami, dużymi udami, brzemiennym brzuchem (najbardziej znanym przykładem jest Wenus z Laussel), nordycką boginię urodzaju, Freyję, Nitu – boginię-matkę z Mezopotamii, Mama Oeloo, która nauczyła Inków sztuki, Ninhursag – sumeryjską boginię życia i płodności ziemi, frygijską Kybele czczoną w całej Azji Mniejszej jako Wielką Macierz. Ten kult dotarł także do Grecji, gdzie Kybele identyfikowano z Reą i Demeter, a potem do Rzymu. Jednym ze znaczeń polskiego słowa Macierz jest Bogini Matka, Matrona.
Grecja
Pierwsze jednak w Europie informacje na temat czczenia płci pięknej w trakcie poświęconego im święta pochodzą ze starożytnej Grecji, gdzie mężatki o nienagannej reputacji przygotowywały specjalny festyn ku czci bogini życia i śmierci. Święto przypadało w październiku i odbywało się tuż przed jesiennymi siewami. Kobiety oddawały się wówczas rozmyślaniom, tańczyły i ostatecznie składały ofiarę z zabitego prosiaka.
Ciekawostki
- W Rosji Dzień Kobiet 8-y marca jest dniem wolnym od pracy.
- 16 grudnia 1977 roku Zgromadzenie Narodowe ONZ rezolucją 32/142 wezwało wszystkie kraje do obchodów "Dnia Praw Kobiet i Pokoju na Świecie".
- Rok 1975 był ogłoszony przez ONZ - "Międzynarodowym Rokiem Kobiet", a w latach 1976-1985 obchodziliśmy "Dekadę na Rzecz Kobiet".
- 25 listopada obchodzimy "Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet" proklamowany również przez ONZ.
Słowo kobieta w różnych językach świata:
- po niemiecku: Frau
- po angielsku: Woman
- po czesku: Žena
- po słowacku: Žena
- po francusku: Femme
- po włosku: Donna
- po hiszpańsku: Mujer
- po portugalsku: Mulher
- po rosyjsku: Żenszczina
- po staropolsku: Dziewka
- po szwedzku: Kvinna
- po norwesku: Kvinne
- po duńsku: Kvinde
- po holendersku: Vrouw
- po węgiersku: Nő
- po fińsku: Nainen
- po rumuńsku: Femeie
- po hindusku (sanskryt): Nari
Aforyzmy
- Świat bez kobiet byłby jak ogród bez kwiatów. - (Pierre de Brantome)
- My rządzimy światem, a nami kobiety. - (Ignacy Krasicki)
- Prawdziwy mężczyzna uszanuje każdą kobietę. - (Jaochim Murat)
- Kobieta jest arcydziełem wszechświata. - (Gotthold Lessing)
- Kobieta to coctail zalet i wad. - (Maurycy Dekobra)
- Dla mężczyzny kobiety są tym, czym żagle dla żaglowca - nie popłynie bez nich. - (Jacques Chardonne)
- Mężczyzna pragnie uznania, kobieta - uwielbienia. - (Feliks Chwalibóg)
- Kochajaca żona to najcenniejsze, co mężczyzna posiadać może. - (Robert Burton)
- Łzy słabej kobiety najsilniejszego mężczyznę zwyciężyć potrafią. - (Stanisław Brzozowski)
- A jeśli miłość jest największym kultem całej ludzkości, to pierwszą jej kapłanką była zawsze i jest kobieta. - (Kazimierz Bukowski)
- Serce kobiety to cenna księga oprawna w srebro i złoto; rzadko mężczyzna czyta ją pilnie, każdy przerzuci z ochotą. - (Adam Asnyk)
- Intuicję natura dała kobiecie, aby mogła przeczuć u mężczyzn zamiary, które nie przemknęły im przez głowę. - (Jean Delacour)
- Ani różnica poglądów, ani różnica wieku, nic w ogóle nie może być powodem zerwania wielkiej miłości. Nic,prócz jej braku. - (Maria Dąbrowska)
© Wszelkie prawa do publikacji zastrzeżone przez: polska-refleksje@blogspot.com
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz